Tonio

Ga naar de nieuwe website

Eind juni 2012 heeft Sophie te Nuijl haar bachelorscriptie voltooid. Deze ging over Tonio; een requiemroman van A.F.Th. van der Heijden. Als bekend handelt deze veelgelezen roman over zijn in 2010 zo tragisch overleden zoon.

In recensies is onder meer gezegd dat in en met dit boek ‘de noodzaak om te schrijven nog nooit zo pregnant voor het voetlicht kwam’. Deze urgentie vormt het uitgangspunt van de scriptie, waarin enkele poeticaal-programmatische aspecten van Van der Heijdens schrijverschap zijn verkend. 

In 2008, drie jaar voor het verschijnen van Tonio, werd een reeks essays gepubliceerd waarin auteurs hun opvattingen over literatuur hebben toegelicht. Van der Heijdens bijdrage "Kruis en kraai. De romankunst na James Joyce" behoort tot deze verzameling. In dit indringende opstel bespreekt Van der Heijden (wat hij noemt) tien inspiratiebronnen. Het blijkt - achteraf bezien - dat vooral drie van deze onderscheiden inspiratiebronnen (‘inspiratie uit doodsangst’, ‘afgedwongen inspiratie’ en ‘inspiratie uit plichtsbetrachting’) van invloed kunnen zijn geweest toen hij aan het schrijven van zijn requiem voor Tonio begon.  

Meta-tekstuele gegevens in de roman en uitspraken in interviews hebben Sophie het materiaal geschonken om dit perspectief verder uit te werken. Volgens de auteur zijn zijn eerdere requiemboeken - Asbestemming (1994) voor zijn vader, en Voetstampwijnen zijn tandknarswijnen (2008) voor zijn vriend Jean-Paul Franssens - slechts oefeningen gebleken voor het ultieme requiem dat hij te schrijven had: dat voor zijn zoon. Sophie heeft geprobeerd dergelijke auteursuitspraken in een nuancerend perspectief te duiden. 

Sophie te Nuijl: Schrijven over Tonio of nooit meer schrijven. Een onderzoek naar de beweegredenen van A.F.Th van der Heijden voor het schrijven van Tonio. Bachelorscriptie VU, juni 2012

Begeleider: prof. dr. E. Jansen. Tweede lezer: dr. J. Bel

Dich Schram over Tonio op http://www.youtube.com/watch?v=SbgScYKyOcY.

Ga naar de nieuwe website

Bommel en Bijbel (2)

Ga naar de nieuwe website

In 2007 voltooide onze student Klaas Driebergen (1979) onder begeleiding van Ad Zuiderent een mooie scriptie over het werk van Maarten Toonder en de Bijbel. Klaas meldt ons thans dat deze scriptie (in bewerking) wordt uitgegeven! Dat is een prestatie van formaat. 

"Het is zover! Op 24 september verschijnt mijn boek Bommel en Bijbel. Bijbel en christendom in de verhalen van Marten Toonder bij uitgeverij Aspekt. Dinsdagavond 2 oktober vindt de officiële boekpresentatie plaats. Ik wil dan, na een praatje over het boek, het eerste exemplaar overhandigen aan Milou Toonder. Daarnaast zal er een kleine tentoonstelling zijn met boeken en illustraties die met mijn boek te maken hebben, waaronder de Doré-Statenbijbel van Toonder en het origineel van de prachtige tekening die Wil Raymakers maakte voor het omslag van mijn boek. Het boek zal op deze avond verkrijgbaar zijn, en er is natuurlijk een hapje en een drankje.

Van harte welkom! Graag hoor ik het even of u/jij aanwezig denkt te zijn."

Tijdstip: dinsdag 2 oktober 2012, vanaf 19:30 uur. Plaats: het kantoor van de Toonder Compagnie, Donker Curtiusstraat 9, 1051 JM Amsterdam (bekijk op Google Maps). Het is hier betaald parkeren, maar het is goed met het OV bereikbaar. Voor meer informatie raadplege www.klaasdriebergen.nl.

Ga naar de nieuwe website

Jong talentbeleid: Hanna Marije Booij in dienst

Per 1 mei 2012 is Hanna Marije Booij bij ons in tijdelijk dienst getreden (0,8 fte). Wij zijn blij met haar komst. Ze heeft de Bachelor en Master (Moderne) Nederlandse Letterkunde afgerond (VU) en daarnaast heeft zij de studentenbelangen behartigd door achtereenvolgens plaats te nemen in de Facultaire Studentenraad (FSR VU) en het Faculteitsbestuur Letteren (FB VU). 

Nu werkt ze als medewerker onderzoek en onderwijs. Wat betreft het onderzoek assisteert zij Jacqueline Bel bij de afronding van de Literatuurgeschiedenis die in opdracht van de Nederlandse Taalunie wordt samengesteld. Plan is de kopij uiterlijk begin 2013 gereed te hebben. Op het terrein van onderwijsvernieuwing zal Hanna Marije zich bezighouden met de nieuwe opleiding Literatuur & Samenleving die hopelijk in september 2013 van start zal gaan. Bovendien is ze betrokken bij het ontwikkelen van de nieuwe website www.literatuurensamenleving.nl die we volgende maand hopen te lanceren. 

Vrije competitie NWO (3)

Ga naar de nieuwe website

Per 1 oktober 2012 heeft Ben Peperkamp op verzoek van het GW-gebiedsbestuur (nu voor de derde maal) zitting genomen in de ("tweede") NWO-beoordelingscommissie "Vrije Competitie". De commissie - die Peperkamp voorzit - hoopt de werkzaamheden begin december 2012 af te ronden. Meer dan 40 aanvragen liggen ter beoordeling voor.

Ga naar de nieuwe website

Hoe fictie werkt vertaald

Ga naar de nieuwe website

"Ik wil het graag hebben over het boek van James Wood dat onlangs in het Nederlands vertaald is. Hoe fictie werkt heet het en het is zo goed en rijk dat ik niet goed weet waar ik moet beginnen. Ik had het al gelezen in het Engels, want James Wood is een literair criticus die ik graag volg. Hij schrijft onder meer voor The New Yorker en ik heb altijd veel aan hem gehad. Misschien moet ik zeggen dat ik veel van hem geleerd heb, over lezen en schrijven. En dat terwijl James Wood helemaal geen belerend persoon in, hij vooral enthousiast en bezield. Hij heeft ook verstand van boeken, haast ik mij eraan toe te voegen, in ieder geval van literaire boeken."

Deze lovende woorden staan te lezen in een door Thomas Verbogt geschreven recensie van de vertaling van How fiction works, die onze docent Creatief Schrijven, Arie Storm, afgelopen zomer heeft vervaardigd. Dat heeft hij natuurlijk niet zonder reden gedaan. Het is ons voornemen dit leerzame boek van James Wood - dat nu zowel in een Engelse als in een Nederlandse editie verkrijgbaar is - te blijven gebruiken in de cursus Creatief Schrijven, die ook dit jaar weer in de minor Aan de slag met literatuur wordt aangeboden.

De vertaling is verschenen bij Querido en tot ons grootste genoegen behalve fysiek ook als e-book leverbaar.

Ga naar de nieuwe website

Nieuw: Lees in met Hemmerechts

Gustav Mahlerplein bij avond

Ga naar de nieuwe website

Kristien Hemmerechts, VUsionair en sinds enkele maanden Schrijver op Locatie bij de Vrije Universiteit te Amsterdam, roept alle studenten, alle medewerkers en alle Amsterdammers op mee te doen aan haar read-in - voorzover wij weten: de eerste ter wereld. Ieder is uitgenodigd om op donderdag 20 september met een boek naar het Gustav Mahlerplein bij WTC te komen en daar een uur te gaan lezen.

Hemmerechts merkte tijdens de Opening van het Academisch Jaar op 3 september 2012 reeds op dat er steeds minder gelezen wordt, terwijl er wel steeds meer wordt geschreven. "Binnen afzienbare tijd zullen niet schrijvers worden betaald om te schrijven, maar lezers om te lezen", verzuchtte zij, niet zonder ironie trouwens. Zelf verbeeldt Hemmerechts zich een wereld waarin de lawaaimakers moeten wijken voor de lezers, in plaats van andersom. Vandaar de bijeenkomst. Verbeelding gezicht is haar thema 2012-2013. 

De read-in is op 20 september om 12:30 uur. Om 12 uur wordt er verzameld in de ontvangsthal van het VU-hoofdgebouw.

Lees Ad Valvas voor een verslag.

Ga naar de nieuwe website

Gekweekte regels

Gekweekte regels van Gerling: omslag 

Ga naar de nieuwe website

Op 28 september 2012 wordt in de VU boekhandel het boek gepresenteerd dat Marijntje Gerling heeft geschreven over een van meest gelezen romans van Jan Siebelink, Knielen op een bed violen. Tijdens de bijeenkomst - die 17.00 uur begint - zal Johan Koppenol een feestelijk woordje spreken. Gerling is oud student van Ben Peperkamp (UU) en werkt aan de VU aan een proefschrift over literatuur en religie. Peperkamp zelf is vanwege zware bestuurlijke verplichtingen vanwege de raad voor cultuur verhinderd.

In dit boek - Gekweekte regels; de  boeken van Jan Siebelink senior, uitgegeven bij Brandaan te Barneveld - presenteert Gerling elf boeken die ten grondslag hebben gelegen aan Knielen op een bed violen, een literair werk dat een sterk godsdienstige (zo niet: apert godsdienstwaanzinnige) insteek heeft en waarin meermalen naar (bevindelijk) theologisch werk wordt verwezen. Deze elf boeken zijn afkomstig uit de bibliotheek van vader Siebelink, waarvan de zoon bij het schrijven van zijn roman dankbaar gebruik heeft gemaakt. In Gekweekte regels worden steeds aan de hand van foto's die oude, theologische werken toegelicht en in verband gebracht met aspecten van het proza. Resultaat is een boek dat de lezer inzicht kan verschaffen in de (totstandkoming van) de roman, maar vooral ook in voor de interpretatie cruciale contextuele begrippen als 'Nadere Reformatie' en 'Puritanisme' en bovendien intertekstuele aspecten van de romantekst verduidelijkt.

Dit boek combineert theologie en kerkgeschiedenis met moderne letterkunde op een toegankelijke en aanschouwelijke wijze. Het biedt bovendien voor de lezer van Knielen op een bed violen een interessant inkijkje in het persoonlijk geloof van Siebelinks vader, mede op basis waarvan Siebeink junior zijn bestseller schreef.

Iedereen weet zich thans van harte voor de presentatie uitgenodigd.

Ga naar de nieuwe website

_______________________________________________________________________

Hannah Marije Boij maakte de volgende foto van de aanbieding van het boek, vrijdag 28 september 2012 des namiddags in de VU-boekhandel: links Marijntje, die op het punt staat het eerste exemplaar van Gekweekte regels te overhandigen aan Jan Siebelink.

Ga naar de nieuwe website

Anne-Fleur van der Meer promovenda

Ga naar de nieuwe website

Op 1 september 2012 is Anne-Fleur van der Meer in dienst getreden als promovenda. Zij volgde eerder de bachelor Nederlandse Taal en Cultuur (cum laude) en daarna de tweejarige onderzoeksmaster Letterkunde (idem.). Dankzij een subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) in het kader van het programma Promoties Geesteswetenschappen zal zij vanaf nu vier jaar lang onderzoek doen naar autobiografieën over depressie.

Depressie en het publieke debat

Depressie is wereldwijd de meest voorkomende psychische aandoening. Hoe komt het dat zoveel mensen vandaag de dag zo ongelukkig en somber zijn? En wat is depressie precies? Over die vragen wordt veel wetenschappelijke - maar ook maatschappelijke – discussie gevoerd. Heeft depressie een psychische, lichamelijke, of neurologische grondslag, of is de neerslachtigheid het resultaat van (te hoge) maatschappelijke idealen van ultiem geluk en perfectie? Wanneer is de somberheid die iemand ervaart ziekelijk te noemen? En hoe moeten depressieve mensen worden genezen? Is depressiviteit, tenslotte, een ‘nieuw’ verschijnsel, of bestond het vroeger ook al?

Depressie in literatuur en film

Uitgangspunt van het onderzoek is de constatering dat depressie ook veelvuldig is gethematiseerd in films, romans en andere narratieve teksten. In Nederland is De gelukkige huisvrouw (2010), naar de gelijknamige roman (2000) van Heleen van Royen, een goed voorbeeld. Ook bekend is de Amerikaanse klassieker Prozac nation; Young and depressed in America (2000), gebaseerd op het boek van Elisabeth Wurtzel. Eind 2011 verscheen bovendien de film Melancholia van de beruchte regisseur Lars von Trier (zelf ook een depressiepatiënt), waarin het leed van de zwaar depressieve Justine verbeeld wordt in relatie tot een naderend einde van de wereld (zie het affiche hierboven).

Depressie en de autobiografie

In het gesubsidieerde onderzoek staat de populaire praktijk van het zogenaamde autobiografische schrijven over depressie centraal. Bekende Nederlandse voorbeelden hiervan zijn Pil (2010) van cabaretier Mike Boddé en Kikker gaat fietsen (2008) van schrijver en hoogleraar Maarten van Buuren. Vergelijkbaar is het egodocument Het verhaal van mijn zelfmoord (2012) van Viktor Staudt. Hoe wordt depressie in deze autobiografieën gerepresenteerd en hoe verhouden deze teksten zich tot de debatten die over depressie gevoerd worden?

Anne-Fleur bestudeert de narratieve strategieën waarmee de autobiografische verhalen ‘depressie’ en het depressieve ‘zelf’ construeren. Ze wil daarmee inzicht verkrijgen in de wijze waarop de teksten, door middel van deze specifieke strategieën, waarde en betekenis aan de ziekte toekennen en nagaan hoe deze zijn ingebed in, reflecteren op, of onderhandelen over, verschillende (maatschappelijke) opvattingen over depressie en mentaal ziek-zijn.

Het onderzoek hoopt bij te dragen aan wetenschappelijke theorieën en discussies over de functie en betekenis van autobiografisch schrijven (over depressie) en tevens in te spelen op een maatschappelijke behoefte aan inzicht in de manier waarop kennis over depressie in de samenleving verspreid wordt. In dit laatste verband is samenwerking op gang gebracht met projecten van Het Fonds Psychische Gezondheid.

Anne Fleur van der Meer, is na Willemijn van der Linden, Saskia Stehouwer en Wouter Schrover, de vierde promotieassistent die sinds de indiensttreding van Ben Peperkamp in 2007 bij ons groep te werk kon worden gesteld.

Voor de trailer van Melancholia op youtube, zie: