vrijdag 16 september 2011

Bedienden bij Van Dis

Begin juni 2011 rondde Tom Steendam met succes zijn bachelorscriptie af. Daarin doet hij verslag van een comparatistisch interpretatief en thematologisch onderzoek naar vier narratieve teksten van Adriaan van Dis (1946): Een reis door de Karoo (1990), Nathan Sid (1983), Indische duinen (1994) en Op oorlogspad in Japan (2000). Zijn vraagstelling had betrekking op de wijze waarop zwarte, vrouwelijke bedienden in deze teksten zijn gerepresenteerd. Daarmee sluit hij nauw aan bij het lopend onderzoek van Ena Jansen. 

In het gemeenschappelijke koloniale verleden van het voormalige Nederlands-IndiĆ« en Zuid-Afrika fungeerde de bediende niet enkel als spil in het huishouden, maar vaak ook als surrogaatmoeder voor de opgroeiende kinderen van de blanke werkgevers. Een bepalende rol dus. Niettemin  is de stem van deze bedienden in de literatuur vaak nauwelijks hoorbaar. Dat geldt echter niet voor Van Dis. Hij  blijkt juist op zoek te zijn naar de stem van de bediendes die hij ontmoet heeft; in zijn teksten laat hij hen zelfs optreden als focalisator. 

Op onderstaande foto is Adriaan van Dis met de inmiddels gepensioneerde bediende Frances Magxa te zien. In Het beloofde land speelt zij een belangrijke rol, zij onder een andere naam: Sophie. In het kader van de documentaireserie VanDis in Afrika (VPRO, 2008) zocht Van Dis haar opnieuw op.

Tom Steendam: Tussen afstand en betrokkenheid. Representatie van bediendes in Zuid-Afrikaanse en Indische werken van Adriaan van Dis. Bachelorscriptie VU: juni 2011

Begeleider: prof. dr. E. Jansen.


Geen opmerkingen: