vrijdag 5 oktober 2007

Kind en oorlog

Voor haar masterscriptie heeft Asma Khattabi tien romans voor volwassenen over de Tweede Wereldoorlog geanalyseerd, waarin verteld wordt vanuit een kinderperspectief. Het zijn romans over kinderen uit verschillende categorieën van de bevolking in oorlogstijd: slachtoffers, die moesten onderduiken of die een Duits of Japans kamp hebben overleefd, kinderen van daders en minder direct door de oorlog getroffenen. Verhaalanalytische observaties heeft zij getoetst aan opvattingen uit de psychologie en de pedagogiek.

Door haar onderzoek is een aantal zaken in deze teksten duidelijker geworden: kinderen komen ook in normale omstandigheden in aanraking met de dood of met seksualiteit, maar in de extreme situatie die een oorlog is, worden kinderen noodgedwongen sneller volwassen. Zo komen ze in deze romans vroeger dan gebruikelijk en vaak zonder goed begrip van wat er aan de hand is, in contact met seksualiteit, dood, vervolging, gevangenschap, onderduik en andere religies. Het maakte in dit verband niet zoveel uit tot welke bevolkingsgroep het kind behoorde vanuit wie verteld werd; het verschil tussen de teksten werd vooral bepaald door de leeftijd van het kind: oudere kinderen kunnen de situaties waarmee zij worden geconfronteerd beter begrijpen en interpreteren dan jongere. In romans waarin het perspectief ligt bij een jong kind, ervaart de lezer vaak een spanning tussen wat het kind niet lijkt te begrijpen en de lezer wel. Ook viel op dat de authenticiteitservaring van de lezer afhangt van de mate van inmenging van een volwassen verteller, die terugblikt op de eigen kindertijd.

Asma Khattabi, Kind en oorlog. Een onderzoek naar het kinderperspectief in oorlogsverhalen. Masterscriptie VU: Amsterdam 2007.

Begeleider: Dr. Ad Zuiderent

Geen opmerkingen: